پشاور ايف سي هيڊڪوارٽر تي ڪيل دهشتگردي ۽ حڪومتي سنجيدگي جو معيار..؟؟؟

ليکڪ: غلام مصطفي جمالي

صبح جو سج آهستي آهستي پشاور جي تاريخي گلي گلي ۾ پنهنجون هلڪي روشنيون ڦهلائي رهيو هو، تڏهن شهر جي امن واري فضا هڪ اهڙي صدمائي پل سان لرزڻ لڳي، جنهن جي گونج ڪلاڪن تائين محسوس ٿي. 24 نومبر 2025 جي صبح تقريباً اٺ وڳي، فيڊرل ڪانسٽيبلري (FC) هيڊڪوارٽر تي هڪ منظم حملو ٿيو. هڪ خودڪش بمبار گيٽ تي پهچي ڌماڪو ڪيو، جڏهن ته ٻيا ٻه حملي آورن اندر داخل ٿيڻ جي ڪوشش ڪري گوليون هلايون. FC اهلڪارن جي بهادرانه ۽ بروقت ڪارروائي سبب سڀئي حملي آور مارجي ويا، پر ٽي اهلڪار شهيد ٿي ويا ۽ 11 ماڻهو زخمي ٿيا، جن ۾ عام شهرين به شامل هئا. هي واقعو رڳو هڪ ادارتي مرڪز تي حملو نه هو، پر حڪومت جي حڪمت عملي، سيڪيورٽي ادارن جي تياري ۽ عوام جي اعتماد تي هڪ امتحان هو. صبح جي وقت ڪيل ڌماڪو اهو ٻڌائي ٿو ته دشمن صرف موجود آهن، پر سندن حڪمت عملي انتهائي منظم، پيچيده ۽ خطرناڪ آهي. اهڙي حساس هنڌ تي حملو اهو ظاهر ڪري ٿو ته دشمن صرف فرد يا گروپ نه، پر هڪ مضبوط نيٽورڪ آهي، جنهن کي شايد خارجي مدد پڻ حاصل آهي. حملي کان پوءِ سيڪيورٽي ادارن ۽ پوليس جي ڀاري نفري کي طلب ڪيو ويو، سڄو علائقو گهيري ۾ وٺي ڪارروائي کي جاري رکيو ويو، ۽ ابتدائي تحقيقات ۽ سي سي ٽي وي فوٽيج مان واضح ٿيو ته پهريون حمله آور گيٽ تي ڌماڪو ڪيو ۽ ٻيا ٻه اندر داخل ٿيڻ جي ڪوشش ۾ مارجي ويا. سيڪيورٽي ذريعن موجب، حملي آورن جي سڃاڻپ ٿي وئي آهي ۽ معلوم ٿيو آهي ته اهي ٽئي افغاني هئا، جن سان گڏ هٿيار ۽ گولا بارود پڻ برآمد ٿيو. وزيراعظم شهباز شريف حملي کان پوءِ چيو ته هي واقعو هڪ منظم سازش جو حصو آهي، جنهن جو مقصد پاڪستان جي سياسي، سماجي ۽ امن واري استحڪام کي ٽوڙڻ هو. هن زور ڏنو ته حڪومت اهڙن عنصرن خلاف سخت قانوني ڪارروائي ڪندي، زخمين کي فوري طبي امداد مهيا ڪئي وئي آهي ۽ هر ذميوار کي انصاف جي عمل ذريعي سزا ملندي. وزيراعظم پڻ واضح ڪيو ته ملڪ جي هر شهري کي محفوظ ماحول فراهم ڪرڻ حڪومت جي بنيادي ذميواري آهي، ۽ فوجي ۽ سول ادارا گڏجي هر ممڪن قدم کڻندا. صدر آصف علي زرداري چيو ته هي حملو غير ملڪي مدد يافته انتهاپسند تنظيم طرفان ڪيل آهي، جنهن جو مقصد پاڪستان جي استحڪام کي ٽوڙڻ هو. هن زور ڏنو ته حڪومت انهن کي بي اثر بڻائڻ لاءِ هر ممڪن قدم کڻندي، سرحدن تي نگراني سخت ڪئي وڃي ۽ ماڻهن کي تحفظ محسوس ڪرائڻ لاءِ عوامي شعور وڌايو وڃي. آرمي چيف چيو ته حملي جو مقصد رڳو جاني نقصان نه، پر سياسي ۽ سماجي استحڪام کي ٽوڙڻ هو. هن واضع ڪيو ته فوجي ۽ سيڪيورٽي ادارا گڏجي اهڙن حملن کي هر محاذ تي روڪيندا، ۽ دشمن کي ڪاميابي نه ملندي. آرمي چيف زور ڏنو ته ملڪ جي حفاظت لاءِ هر سطح تي نگراني، منصوبابندي ۽ تياري لازمي آهي، ۽ ملڪ جي حفاظت ۾ ڪنهن قسم جي غفلت برداشت نه ڪئي ويندي. سيڪيورٽي ماهرن موجب، حملو نه رڳو خودڪش بمبارن جو، پر اندر داخل ٿيڻ لاءِ گوليون هلايون ويون ۽ حڪمت عملي سان منصوبابندي ٿيل هو، جيڪو ڏيکاري ٿو ته دشمن انتهائي منظم ۽ پيچيده نيٽورڪ آهي. انهن ماهرن چيو ته اهڙا حملا حڪومت لاءِ خبردار ڪرڻ وارا سگنل آهن، جيڪي سيڪيورٽي پاليسين ۾ کوٽ ۽ قومي ادارن جي هم آهنگي ۾ ڪمزوري ظاهر ڪن ٿا. ڏٺو وڃي ته گذريل سالن ۾ پشاور ڪيترن ئي حملي جو نشانو بڻجي چڪو آهي. تاريخ واضح ڪري ٿي ته اهڙا واقعا صرف جاني نقصان نه پر سياسي، سماجي ۽ اقتصادي استحڪام تي پڻ اثر انداز ٿين ٿا. گذريل واقعن مان سکڻ اهو آهي ته دهشتگردي کي صرف فوجي طاقت سان ختم نه ڪري سگهجي، پر هڪ جامع حڪمت عملي، اڳڀرائي واري پاليسي ۽ سماجي شعور جي ضرورت آهي. حڪومت کي لازم آهي ته سيڪيورٽي ادارن کي جديد ٽيڪنالاجي مهيا ڪري، سرحدن تي نگراني وڌائي، ۽ مالي ۽ تنظيمي سهولتن تي پابندي لڳائي، جيئن دهشتگردن جي نيٽورڪ کي ٽارگيٽ ڪري سگهجي. سماجي شعور کي وڌائڻ ۽ نوجوانن کي مثبت سرگرمين ۾ مشغول رکڻ سان ملڪ ۾ انتهاپسندي گهٽجي سگهي ٿي. تعليمي ادارن ۾ شعور وڌائڻ، مذهبي تعليم کي هم آهنگ ڪرڻ ۽ سماجي رابطن کي مضبوط ڪرڻ سان پڻ نوجوانن کي انتهاپسندي کان بچائي سگهجي ٿو. عوام جي تعاون کانسواءِ هي ڪوششون اڌوري رهنديون آهن، تنهنڪري مقامي ماڻهو به پنهنجي علائقن ۾ خطرناڪ سرگرمين تي نظر رکڻ ۽ اطلاع ڏيڻ ۾ سرگرم هجن. قانوني ڪارروائي کي تيز ڪرڻ به لازمي آهي، ته جيئن ذميوارن کي فوري ۽ منصفانه سزا ملي. اهڙي عمل سان عوام جو اعتماد وڌندو ۽ دهشتگردن ۾ خوف پيدا ٿيندو. هاڻوڪي حملي مان واضح آهي ته دشمن صرف جاني نقصان لاءِ موجود نه آهي، پر ذهني، سياسي ۽ سماجي عدم استحڪام پيدا ڪرڻ جو مقصد رکي ٿو. حڪومت ۽ ادارن جو فرض آهي ته عوام کي محفوظ محسوس ڪرائي، دهشتگردي جي اثرن کي گھٽائي ۽ ملڪ کي استحڪام ڏانهن اڳتي وٺي وڃي. پشاور جو هي واقعو اهو پڻ ڏيکاري ٿو ته جڏهن صبح جو ڏينهن شروع ٿئي ٿو، تڏهن به شهر جا ماڻهو پنهنجو تحفظ پاڻ محسوس نه ڪن، جيڪو دهشتگردن لاءِ اصل طاقت آهي. حڪومت، ادارا ۽ عوام گڏجي جيڪڏهن سوچ، حڪمت ۽ عمل ۾ مضبوط ٿين ته اهڙا حملا بي اثر بڻجي سگهن ٿا. حملو صرف هڪ واقعو نه، پر هڪ انتهاپسند گروپ جي سازش جي نشاني آهي، جيڪا سياسي ۽ سماجي استحڪام کي نقصان پهچائڻ لاءِ ڪوشان آهي. حڪومت ۽ ادارن کي لازمي آهي ته گڏيل حڪمت عملي سان مستقبل لاءِ سيڪيورٽي پلاننگ، انٽيليجنس جي تازه ڪاري ۽ عوامي شعور کي وڌائين، جيئن اهڙن خطرن کي اڳواٽ روڪي سگهجي. سيڪيورٽي ماهرن جو چوڻ آهي ته حڪومت کي گڏيل حڪمت عملي اختيار ڪندي، مقامي ۽ بين الاقوامي نيٽورڪ جي اثر کي ختم ڪرڻو پوندو. ڪنهن به حملي کي صرف ردعمل سان روڪڻ ممڪن ناهي؛ اڳڀرائي واري پاليسي سان اڳواٽ تدبيرون وٺڻ انتهائي ضروري آهي. آرمي چيف زور ڏنو ته فوج ۽ سيڪيورٽي ادارا گڏجي هر خطرناڪ سرگرمي تي نظر رکندا، ملڪ جي حفاظت کي يقيني بڻائيندا، ۽ ڪنهن به صورت ۾ دشمن کي ڪامياب ٿيڻ نه ڏيندا. وزيراعظم ۽ صدر پڻ عوام کي اعتماد ڏيکارڻ لاءِ اعلان ڪيو ته هر سطح تي حفاظتي قدم تيزي سان لاڳو ڪيا ويندا، زخمين کي طبي مدد فراهم ڪئي ويندي ۽ ذميوارن کي انصاف جي عمل ذريعي سزا ملندي. حملو اهو پڻ سيکاري ٿو ته عوام جي حمايت ۽ ادارن جي هم آهنگي کانسواءِ ملڪ ۾ دهشتگردي کي مڪمل طور تي ختم نه ڪري سگهجي. مقامي، صوبائي ۽ وفاقي سطح تي گڏيل حڪمت عملي لازمي آهي، ۽ سيڪيورٽي ادارن کي جديد ٽيڪنالاجي ۽ معلوماتي نظام سان مضبوط ڪرڻو پوندو. آخرڪار، پشاور ايف سي هيڊڪوارٽر تي ٿيل حملو اسان کي اهو سيکاري ٿو ته دشمن موجود آهي، پر متحد سوچ، بهادرانه عمل، مضبوط حڪمت ۽ گڏيل حوصلي سان هر خطري کي منهن ڏئي سگهجي ٿو. حڪومت کي صرف ردعمل تائين محدود نه رهڻ گهرجي، پر اڳڀرائي واري پاليسي سان مستقبل لاءِ سيڪيورٽي، سماجي شعور ۽ سياسي استحڪام کي يقيني بڻائڻ گهرجي.