سنڌ جي تعليمي بورڊن ۾ بدانتظامي ۽ ڪرپشن: تباهه ٿيندڙ مستقبل

عبدالغفور سروهي

سنڌ جا تعليمي بورڊ، جيڪي شاگردن جي تعليمي معيار ۽ سندن مستقبل کي محفوظ ڪرڻ لاءِ قائم ڪيا ويا آهن، بدانتظامي ۽ ڪرپشن جي ور چڙهيل آهن. اهي بورڊ، جيڪي تعليم کي فروغ ڏيڻ ۽ شفافيت کي يقيني بڻائڻ لاءِ قائم ڪيا ويا هئا، هاڻي ٺيڪيداري نظام، رشوت، ۽ نقل جهڙن مسئلن جو شڪار آهن. سنڌ جي ٻين علائقن سان گڏوگڏ حيدرآباد ۾ به هي مسئلا وڌيڪ شدت اختيار ڪري ويا آهن، جيڪي شاگردن، والدين، ۽ سماج تي انتهائي منفي اثر وجهي رهيا آهن.

ٺيڪيداري نظام ۽ مالي بيقاعدگيون:

ٺيڪيداري نظام متعارف ٿيڻ سان تعليمي بورڊ پنهنجن بنيادي مقصدن کان هٽي ويا آهن. امتحاني پيپرن جي ڇپائي، نتيجن جي تياري، ۽ امتحانن جي نگراني جهڙا اهم ڪم ٺيڪيدارن حوالي ڪيا ويا آهن. هن عمل سان تعليمي معيار ۾ گهٽتائي ۽ مالي بيقاعدگيون وڌي ويون آهن. ٺيڪيدارن جي لاپرواهي سبب امتحاني عمل ۾ دير ۽ غيرشفافيت عام ٿي وئي آهي.

امتحاني مرڪزن ۾ نقل جو ڪلچر:

امتحانن دوران نقل هڪ عام ۽ سنگين مسئلو بڻجي ويو آهي. امتحاني مرڪزن تي نگراني ڪندڙ عملدار اڻتربيت يافته هوندا آهن، جن مان ڪيترائي رشوت وٺي نقل جي اجازت ڏين ٿا. هي عمل نه صرف تعليمي معيار کي متاثر ڪري رهيو آهي پر شاگردن ۾ محنت ڪرڻ جو رجحان به ختم ڪري رهيو آهي.

نتيجن ۾ دير ۽ غلطيون:

نتيجن ۾ غيرضروري دير ۽ غلطين جو مسئلو هڪ عام شڪايت بڻجي ويو آهي. نتيجن جي تياري ۾ نااهلي ۽ لاپرواهي سبب محنتي شاگردن جي حق تلفي ٿئي ٿي. اهڙي صورتحال والدين ۽ شاگردن ۾ بورڊن جي ڪارڪردگي تي بي اعتمادي پيدا ڪري ڇڏي آهي.

والدين جو مالي استحصال:

تعليمي بورڊن ۽ اسڪولن جي ملي ڀڳت سان والدين کان اضافي رقم وٺڻ جا مختلف طريقا استعمال ڪيا وڃن ٿا، جيئن گريڊن ۾ اضافو ڪرڻ يا امتحانن دوران سهولت ڏيڻ جي نالي تي رشوت وٺڻ. هي مالي استحصال والدين کي شديد دٻاءُ ۾ وجهي رهيو آهي، جيڪي اڳ ئي پنهنجي ٻارن جي تعليم جي وڌندڙ خرچن کي منهن ڏئي رهيا آهن.

حيدرآباد جي صورتحال:

حيدرآباد ۾ تعليمي بورڊن جي بدانتظامي ۽ ڪرپشن وڌيڪ شدت سان موجود آهي. بورڊن جا اهم معاملا ٺيڪيدارن جي حوالي ڪيا ويا آهن، جن جو مقصد صرف مالي فائدو حاصل ڪرڻ آهي.

امتحاني عملدارن کان رشوت وٺي نقل ڪرڻ جي اجازت ڏيڻ جا ڪيترائي ڪيس رپورٽ ٿيا آهن.

امتحاني مرڪزن ۾ نگرانيءَ جي کوٽ سبب نقل عام ٿي وئي آهي.

نتيجن ۾ غلطيون ۽ دير شاگردن جي ذهني دٻاءُ ۾ اضافو ڪري ٿي.

هي ناقص عمل شاگردن ۾ محنت ڪرڻ جي جذبي کي ختم ڪري رهيو آهي.

تعليمي معيار ۾ گهٽتائي:

هن صورتحال جو سڀ کان وڏو اثر تعليمي معيار تي پيو آهي. نقل ۽ غيرشفاف نتيجن سبب شاگردن ۾ تعليم جي اهميت ۽ جدوجهد ڪرڻ جو رجحان ختم ٿي رهيو آهي. ان جو نتيجو اهو آهي جو شاگرد عالمي سطح تي مقابلو ڪرڻ جي قابل نه رهيا آهن.

والدين جي مايوسي:

والدين لاءِ هي صورتحال انتهائي مايوسي جوڳي آهي. سندن قربانيون ۽ خرچ ضايع ٿي رهيا آهن، ۽ تعليمي بورڊن جي ناقص ڪارڪردگي تي سندن اعتماد ختم ٿي رهيو آهي. هي بي اعتمادي شاگردن جي نفسياتي حالت تي به اثر وجهي رهي آهي.

سماجي اثر:

تعليمي نظام جي تباهي سماجي بحران کي جنم ڏئي رهي آهي. شاگردن جي اخلاقي ۽ علمي صلاحيتون گهٽجي رهيون آهن، جيڪي سماجي ترقي لاءِ وڏو خطرو آهن.

حاصل مقصد:

سنڌ جا تعليمي بورڊ بدانتظامي ۽ ڪرپشن جي ور چڙهيل آهن، خاص طور تي حيدرآباد ۾ هي مسئلا وڌيڪ سنگين آهن. ٺيڪيداري نظام، نقل جو وڌندڙ رجحان، ۽ والدين جي مالي استحصال تعليمي معيار کي مڪمل طور تي ختم ڪري رهيا آهن، جيڪڏهن ان صورتحال تي فوري طور ڌيان نه ڏنو ويو ته سنڌ جي ايندڙ نسلن جو مستقبل مڪمل طور تي تباهه ٿي سگهي ٿو.