سنڌ ۾ سواليا نشان سرسو تي پ پ سرڪار مهربان!

عبدالغفور سروهي

سنڌ ۾ غربت جي خاتمي لاءِ سرسو (سندھ رورل سپورٽ آرگنائيزيشن) ۽ پيپلز پارٽي جي مختلف پاليسين جو جائزو وٺڻ کان پوء هڪ ڳڻتي ۾ مبتلا ڪندڙ حقيقت ظاهر ٿئي ٿي. جيتوڻيڪ صوبائي وزير ناصر حسين شاهه ۽ پيپلز پارٽي جون دعوائون، جهڙوڪ 12 لک ماڻهن کي پروگرام مان فائدو، 21 لک گهرن جو تعمير، ۽ مفت شمسي توانائي فراهم ڪرڻ جا اعلان، انهن سڀني ڳالهين ۾ هڪ ٻيو سوال به پيدا ٿئي ٿو: ڇا اهي دعوائون صرف سياسي اظهار آهن يا انهن مان واقعي سنڌ جي عوام کي فائدو ٿي رهيو آهي؟ ناصر حسين شاهه جو موقف آهي ته پيپلز پارٽي غربت جي خاتمي لاءِ ڪم ڪري رهي آهي، ۽ 4 نون ضلعن ۾ پروگرام جو دائرہ وڌائڻ هڪ اهم قدم آهي، جنهن ۾ شهيد بينظير آباد، نوشهروفيروز، حيدرآباد ۽ ڪراچي جا ٻهراڙي علائقا شامل آهن. ان ۾ ڪو به شڪ ناهي ته ان رٿابندي ۾ ڪجهه حد تائين غريبن کي انعام ملي سگهي ٿو، پر سوال اهو آهي ته ڇا ان کان اڳ جيڪو ٽارگيٽ ۽ ان جي اثرائتي عمل در آمد جو دعويٰ ڪيو ويو هو، اهو ڪيئن ۽ ڪيتري حد تائين عملي طور تي لاڳو ٿي رهيو آهي؟ خدمت يا دعوا؟ سنڌ ۾ غربت ۽ بي روزگاري هڪ وڏي پريشاني آهي ۽ ان مسئلي کي حل ڪرڻ لاءِ جتي سرسو ۽ پيپلز پارٽي جو پروگرام نظر اچي ٿو، اتي ان جي اثرائتي نفاذ بابت ڪيترائي سوال پڻ اُٿن ٿا. هڪ طرف 21 لک گهرن جو تعمير جو اعلان ڪيو ويو آهي، پر ان جو جائزو وٺڻ کان پوء هڪ وڏو سوال اُٿڻ لڳي ٿو ته ڇا اهي گهر واقعي غريب عوام کي مليا يا نالي ماتر فراهم ڪيل گهر معيار تي پورا لهي رهيا آهن؟ ڇا انهن گهرن ۾ بنيادي سهولتن کي شامل ڪيو ويو آهي، يا صرف هڪ عارضی بندوبست طور ان کي ڏٺو ويو آهي؟ ٻئي طرف، مفت شمسي توانائي ڏيڻ جي پاليسي جو اعلان هڪ خوش آئند قدم آهي، پر ڇا ان کي سموري سنڌ ۾ بغير ڪنهن امتيار جي پهچائڻ لاءِ مناسب پلاننگ ڪئي وئي آهي؟ ان ڳالهه کي ڏسڻ لاءِ اهم آهي ته ڇا ان عمل ۾ صرف ڪجهه مخصوص علائقن ۾ فائدن جو اعلان ڪيو ويو آهي، يا اهو سڄي سنڌ جي غريب طبقن تائين پهچائڻ لاءِ هڪ واضح ۽ شفاف رٿابندي آهي. سياسي مقصدن جي ڀڃڪڙي پيپلز پارٽي جون دعوائون، جيڪي خاص طور تي ناصر حسين شاهه ۽ بلاول ڀٽو زرداري جي بيانن ۾ ظاهر ٿي رهيون آهن، انهن ۾ سياسي مقصدن جو جھڙوڪ پي ٽي آءِ ۽ مسلم ليگ ن سان تعلق رکڻ پڻ ڳڻتي جو سبب بڻجي ٿو. ناصر حسين شاهه جو بيان، جنهن ۾ هن چيو آهي ته "پيپلز پارٽي غريبن لاءِ ڪم ڪري رهي آهي"، سياسي حيثيت سان پيپلز پارٽي جي اندروني طاقت ۽ اُن جي سياسي بيانن کي اهميت ڏي ٿو، پر ان مان جيڪي عملي نتيجا نڪرڻ گهرجن، اهي سواليا نشان بڻجي چڪا آهن. ڇا ان پاليسي جا اثر صرف سياسي ڪاميابيءَ تائين محدود آهن يا انهن ۾ عوامي فائدن جو حقيقت ۾ نفاذ ٿيو آهي؟ پيپلز پارٽي جي پاليسين ۽ سرسو پروگرام ۾ ڪاميابيون جيڪي اڃا تائين ظاهر ٿي رهيون آهن، انهن سان گڏوگڏ، ان جو لاڳو ٿيڻ سماجي سطح تي ڪيترا اثرات پيدا ڪري رهيو آهي؟ ان ۾ عورتن جي بااختياري ڪرڻ ۽ انهن کي معاشرتي لحاظ سان مضبوط ڪرڻ لاءِ ڪيئي معاهدا ڪيا ويا آهن، پر انهن معاهدن جي اثرائتي ۽ سماجي سطح تي ان کي قبولڻ جو عمل ڪيئن ٿو؟ ڇا انهن پاليسين جو مقصد صرف سياسي مقاصد پورا ڪرڻ آهي يا انهن جو اصل مقصد عوامي فلاح آهي؟ آخرڪار، سنڌ ۾ غربت جي خاتمي لاءِ شروع ڪيل پاليسين جو جائزو وٺڻ کان پوء هڪ واضح ڳالهه سامهون اچي ٿي، ۽ اها اها آهي ته جڏهن ته اهي دعوائون ڪنٽينيو ڪيا پيا وڃن، انهن مان جيڪي عمل ۾ لاڳو ٿيڻ واري صورتحال آهي، ان ۾ شفافيت، حسابدهي، ۽ عوامي سطح تي لاڳو ٿيڻ جو جواز ضروري آهي. ان ڪري سرسو ۽ پيپلز پارٽي کي ان عملي قدم سان گڏ پنهنجي پاليسين جي سچائي ۽ اثرائتي کي عوام تائين واضح ڪرڻ لاءِ وڌيڪ سنجيدگي ڏيکارڻ جي ضرورت آهي.