سنڌ جي لوڪل گورنمينٽ بجيٽ: هڪ کرب 60 ارب روپيا ۽ ترقياتي ناڪامي

عبدالغفور سروهي

سنڌ جي لوڪل گورنمينٽ بجيٽ: هڪ کرب 60 ارب روپيا ۽ ترقياتي ناڪامي

سنڌ اسيمبلي جي پبلڪ اڪائونٽس ڪميٽي (پي اي سي) جو تازي اجلاس سنڌ جي لوڪل باڊيز ۽ ڪائونسلن جي ڪارڪردگيءَ جي ڪيفيت تي ڇرڪائيندڙ انڪشاف آڻي سامهون رکيو آهي. لوڪل باڊيز کي هڪ کرب 60 ارب روپيا سالانه بجيٽ ڏيڻ باوجود، ترقياتي ڪمن ۾ غيرمعمولي ناڪامي ۽ مالي بي ضابطگيون سنڌ جي حڪومتي نظام لاءِ سنجيده چيلينج بڻيل آهن.

خبر جو پسمنظر:

پي اي سي چيئرمين نثار احمد کهڙو جي صدارت ۾ ٿيل اجلاس ۾ حيدرآباد ڊويزن جي ضلع ڪائونسلن ۽ ٽائون ڪميٽين جي 2018 کان 2020 تائين جي آڊٽ رپورٽن جو جائزو ورتو ويو. اجلاس دوران ڪيترين ئي ڪميٽين جي مالي بي ضابطگين، فنڊن جي غلط استعمال ۽ غيرشفاف طريقن سان ترقياتي رٿائن جي غيرموجودگيءَ تي ڳڻتي ظاهر ڪئي وئي.

اهم انڪشاف:

ڀٽ شاهه ٽائون ڪميٽي طرفان 13 لک روپين سان 95 هزار روپيا في سلائي مشين ۽ هينڊ پمپ جي خريداريءَ جهڙا سنگين مالي بي ضابطگيون ظاهر ٿيون.

قبرستان جي ديوار لاءِ بنا ٽينڊر جي 29 لک روپيا خرچ ڪرڻ ۽ ٺيڪيدارن کان وصول ڪيل 45 لک روپيا سيلز ٽئڪس خزاني ۾ جمع نه ڪرائڻ جو انڪشاف ٿيو.

پي اي سي چيئرمين نثار احمد کهڙو ان وقت جي ذميوار آفيسرن کي معطل ڪرڻ جا حڪم جاري ڪندي معاملي جي جاچ جو حڪم ڏنو.

تجزيي جا اهم پهلو:

خبر مان نڪرندڙ حقيقتون سنڌ جي لوڪل باڊيز جي ڪمزور ڪارڪردگيءَ، مالي بي ضابطگين ۽ ترقياتي ناڪاميءَ جي سنگين صورتحال کي سامهون آنديون آهن.

1. مالي ڪرپشن ۽ بدانتظامي:

فنڊن جي غيرشفاف استعمال ۽ ٽينڊر جي عمل کان بغير خرچن جي اجازت ادارن ۾ موجود گهري بدعنوانيءَ جو ثبوت آهي. هڪ کرب 60 ارب روپين جهڙي وڏي بجيٽ باوجود، ترقياتي ڪمن جي غيرموجودگي سنڌ جي عوام لاءِ مايوس ڪندڙ آهي.

2. عوامي فنڊن جو غلط استعمال:

عوام کان ٽئڪس ذريعي وصول ڪيل رقم جو غيرشفاف ۽ غيرضروري خرچ حڪومتي ادارن جي غيرذميواريءَ کي ظاهر ڪري ٿو. عوام جي وسيلن کي غلط استعمال ڪندي سندن بنيادي ضرورتن کي نظرانداز ڪيو وڃي ٿو.

3. اداري جي ناڪامي:

فنڊن جي وڏو حصو صرف ملازمن جي پگهارن تي خرچ ٿيڻ باوجود، رهيل رقم سان به ترقياتي ڪم نه ٿيڻ لوڪل باڊيز جي اداري جي ناڪاميءَ جو اهم مثال آهي.

عملدرآمد لاءِ تجويزون:

پي اي سي طرفان مالي بي ضابطگين ۽ بدانتظاميءَ تي ڪيل نوٽيس مثبت قدم آهي، پر مسئلي جي بنياد تائين پهچڻ لاءِ هيٺيان قدم ضروري آهن:

1. مالي شفافيت: لوڪل باڊيز جي خرچن جو عوامي سطح تي تفصيل مهيا ڪيو وڃي. هر بجيٽ ۽ خرچن کي عوامي رپورٽ ذريعي پڌرو ڪيو وڃي.

2. احتساب جو نظام:

ڪرپشن ۾ ملوث آفيسرن خلاف سخت ڪارروائي ڪئي وڃي ۽ جوابداريءَ لاءِ هڪ آزاد احتساب ڪميشن جوڙيو وڃي.

3. فنڊن جي ورڇ جي نئين پاليسي:

بجيٽ جو وڏو حصو ترقياتي منصوبن لاءِ مخصوص ڪيو وڃي ۽ پگهارن سميت ٻين انتظامي خرچن کي ڪنٽرول ڪيو وڃي.

4. عوام جي شموليت:

ترقياتي منصوبن جي چونڊ ۽ ان جي نگرانيءَ ۾ عوام کي شريڪ ڪيو وڃي ته جيئن بجيٽ جو صحيح استعمال يقيني بڻائي سگهجي.

سنڌ جي لوڪل باڊيز لاءِ مخصوص وڏي بجيٽ جو ناقص استعمال عوام جي زندگيءَ تي منفي اثر وجهي رهيو آهي. ترقياتي منصوبن جي کوٽ، مالي بي ضابطگيون، ۽ ڪرپشن سنڌ جي حڪومتي نظام کي ڪمزور ڪري رهيون آهن. پي اي سي پاران شروع ڪيل جاچ ۽ قدم ساراهه جوڳو آهي، پر ان کي مستقل حل لاءِ سخت قدمن جي ضرورت آهي.